Дүниежүзілік
допингке қарсы агенттік
Дүниежүзілік допингке қарсы Кодекс
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ТІЗІМ - 2009
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТ
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ТІЗІМнің ресми мәтінін ДДҚА әзірлеген және ағылшын, француз тілдерінде жарияланған. Ағылшын және француз болжамдарының арасында әр түрлі оқылулар болған жағдайда ағылшын тіліне басымдылық беріледі. Орыс тіліндегі аудармасы айрықша ақпараттық мақсатта ғана беріледі.
Осы тізім 2009ж. 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ТІЗІМ - 2009
Дүниежүзілік допингке қарсы Кодекс
2009ж. 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді
Кез келген препараттарды пайдалану медициналық көрсеткіштермен негізделуі және шектелуі тиіс
ҰДАЙЫ ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН СУБСТАНЦИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР
(ЖАРЫСҚЫН ЖӘНЕ ЖАРЫСПАҒАН КЕЗЕҢДЕ ДЕ)
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН СУБСТАНЦИЯЛАР
S1. АНАБОЛИКАЛЫҚ АГЕНТТЕР
Анаболикалық агенттерді пайдалануға тыйым салынған.
1. Анаболикалық андрогендік стероидтер (ААС)
а) Экзогендік* AAS, мыналарды қоса:
1-андростендиол (5α-андроста-1-ен-3β,17β-диол)
1-андростендион (5α-андроста-1-ен-3,17-дион)
боландиол (19-норандростендиол)
боластерон
болденон
болдион (андроста-1,4-диен-3,17-дион)
гестринон
4-гидрокситестостерон (4,17β-дигидрокси-андроста-4-ен-3-он)
даназол (17α-этинил-17β-гидроксиандроста-4-ено[2,3-d]изоксазол)
дегидрохлорметилтестостерон (4-хлоро-17β-гидрокси-17α-метиландроста-1,4-диен-3-он)
дезоксиметилтестостерон (17α-метил-5α-андроста-2-ен-17β-ол)
дростанолон
калустерон
квинболон
клостебол
местанолон
местеролон
метандиенон (17β-гидрокси-17α-метиландроста-1,4-диен-3-он)
метандриол
метастерон (2α,17α-диметил-5α-андростана-3-он-17β-ол)
метенолон
метил-1-тестостерон (17β-гидрокси-17α-метил-5α-андроста-1-ен-3-он)
метилдиенолон (17β-гидрокси-17α-метилэстра-4,9-диен-3-он)
метилнортестостерон (17β-гидрокси-17α-метилэстра-4-ен-3-он)
метилтестостерон
метилтриенолон (17β-гидрокси-17α-метилэстра-4,9,11-триен-3-он)
миболерон
19-норандростендион (эстра-4-ен-3,17-дион)
нандролон
норболетон
норклостебол
норэтандролон
оксаболон
оксандролон
оксиместерон
оксиметолон
простанозол (17β-гидрокси-5α-андростано[3,2-c]пиразол)
станозолол
стенболон
1-тестостерон (17β-гидрокси-5α-андроста-1-ен-3-он)
тетрагидрогестринон (18α-гомо-прегна-4,9,11-триен-17β-ол-3-он)
тренболон
флуоксиместерон
формеболон
фуразабол (17β-гидрокси-17α-метил-5α-андроста-[2,3-c]-фуразан)
квинболон
этилэстренол (19-нор-17α-прегна-4-ен-17-ол)
және осындай химиялық құрылымы немесе осындай биологиялық әсері бар басқа субстанциялар.
б) Эндогендік** AAS:
андростендиол (андроста-5-ен-3β,17β-диол)
андростендион (андроста-4-ен-3,17-дион)
дигидротестостерон (17β-гидрокси-5α-андроста-3-он)
прастерон (дигидроэпиандростерон, DHEA)
тестостерон,
сондай-ақ мынадай метаболиттер мен изомерлер:
4-андростендиол (андроста-4-ен-3β,17β-диол)
5α-андростан-3α,17α-диол
5α-андростан-3α,17β-диол
5α-андростан-3β,17α-диол
5α-андростан-3β,17β-диол
5-андростендион (андроста-5-ен-3,17-дион)
андроста-4-ен-3α,17α-диол
андроста-4-ен-3α,17β-диол
андроста-4-ен-3β,17α-диол
андроста-5-ен-3α,17α-диол
андроста-5-ен-3α,17β-диол
андроста-5-ен-3β,17α-диол
3α-гидрокси-5α-андростан-17-он
3β-гидрокси-5α-андростан-17-он
19-норандростерон
19-норетиохоланолон
эпи-тестостерон
эпи-дигидротестостерон
S1.1b класына түсініктемелер:
Егер қайсыбір анаболикалық андрогендік стероидтер эндогендік (табиғи) жолмен қорытылатын болса, онда Сынамада Тыйым салынған субстанциялар бар деп есептелінеді және Анализдің нәтижесі қолайсыз болады егер тыйым салынған субстанциялардың топтамасы немесе олардың метаболиттерінің немесе маркерлерінің және/немесе олардың тиісінше байланысы спортшының сынамасында әдетте адамдардан табылатын және ағзаның тиісті эндогендік қорытуына сәйкес келетін қалыпты өлшемнің шегінен асып кетсе.
Егер тыйым салынған субстанциялардың топтамасы немесе олардың метаболиттерінің немесе маркерлерінің және/немесе олардың тиісінше байланысының спортшының сынамасында болуы оның патологиялық немесе физиологиялық жағдайымен сипатталғандығын спортшы дәлелдей алса, онда сынамада тыйым салынған субстанцилар бар деп есептелмейді.
Егер анализдің кез келген сенімді әдісін (мысалы, IRMS – масс-спектрометрия изотоптық байланыс) негізге алып, ол тыйым салынған субстанцияның шығу тегі экзогендік екендігін дәлелдей алса, барлық жағдайларда және кез келген топтамада спортшының сынамасы Тыйым салынған субстанциялар бар деп есептелінеді және лаборатория Анализдің қолайсыз нәтижесі туралы хабарлайды. Мұндай жағдайда одан арғы тексеру жүргізілмейді.
Егер топтамалардың немесе байланыстардың мәні адамдар үшін қалыпты мәннен асып кетпесе және сенімді аналитикалық әдістер (мысалы, IRMS ) субстанциялардың экзогендік шығу тегін анықтай алмаса, алайда тыйым салынған субстанцияларды пайдалану мүмкіндігін растайтын эндогендік стероидтық бейімдерді салыстыру сияқты байыпты көрсеткіштер бар болса, немесе лаборатория тестостеронның эпитестостеронға ара-қатынасы 1-ге 4-тен асып кеткендігі жөнінде хабарласа және анализдің сенімді әдістері (мысалы, IRMS) субстанциялардың экзогендік шығу тегін көрсетпесе, онда одан арғы зерттеулер алдыңғы тестілеу нәтижелерін салыстыру немесе одан арғы тестілеуді өткізу жолымен Допингке қарсы ұйыммен жүргізіледі.
Одан арғы зерттеулер қажет болған жағдайда, лабораториядан алынған анализдің нәтижесі қолайсыз емес, мөлшерден ауытқыған деп жарияланады. Егер лаборатория анализдің қосымша сенімді әдістері (мысалы, IRMS) Тыйым салынған субстанцияның экзогендік шығу тегін анықтағандығы жөнінде хабарласа, онда ешқандай одан арғы зерттеулер талап етілмейді, және сынамада осы Тыйым салынған субстанция бар деп есептелінеді.
Егер қосымша сенімді аналитикалық әдістер (мысалы, IRMS) пайдаланылмаса және алдыңғы кем дегенде үш тестілеудің нәтижелері белгісіз болса, онда тиісті Допингке қарсы ұйым үш айдың ішінде кенеттен (алдын ала хабарламай) кем дегенде 3 тестілеу арқылы спортшының бейімін ұзақмерзімді зерттеуді жүргізеді.
Осы ұзақмерзімді зерттеуді қажет еткен нәтиже мөлшерден ауытқыған деп жарияланады. Егер ұзақмерзімді зерттеулердің көмегімен анықталған спортшының бейіні физиологиялық қалыпты болмаса, онда нәтижесі қолайсыз деп жарияланады.
Өте сирек жағдайда несіпте өте төмен топтамада (бір миллилитрге бірнеше нанограмм) шығу тегі эндогендік болденон (нг/мл) болуы мүмкін.
Егер лаборатория осындай жағдай туралы хабарласа, және кез келген аналитикалық әдістерді (мысалы, IRMS) пайдалану субстанцияның экзогендік шығу тегін анықтай алмаса, онда қосымша тестілеулер жүргізу жолымен одан арғы зерттеулер өткізілуі мүмкін.
Егер лаборатория 19-норандростерон табылғандығы туралы хабарласа, онда тестілеу нәтижесі қолайсыз деп есептелінеді, өйткені осы субстанцияны табу Тыйым салынған субстанцияның экзогендік шығу тегінің ғылыми негізделген дәлелі болып табылады. Мұндай жағдайларда одан арғы зерттеулер жүргізілмейді.
Егер спортшы зерттеу жүргізу барысында ынтымақтастықтан бас тартқан жағдайда, спортшының сынамасында тыйым салынған субстанция бар деп есептелінеді.
2. Басқа анаболикалық агенттер (тізім түпкілікті болып табылмайды):
кленбутерол
андрогендік рецепторлардың селективтік модуляторлары (SARMs)
тиболон
зеранол
зилпатерол
Осы бөлімде:
*«экзогендік» субстанциялар - ағза қорыта алмайтын субстанциялар;
**«эндогендік» субстанциялар- табиғи жолмен ағза қорыта алатын субстанциялар.
S2. ГОРМОНДАР МЕН ҰҚСАС СУБСТАНЦИЯЛАР
Мынадай субстанциялар мен олардың рилизинг-факторларына тыйым салынған:
1. Эритропоэтинді өндіріп шығаруды ынталандыратын агенттер (эритропоэз): Эритропоэтин (ЭПО, ЕРО), дарбепоэтин (dEPO), гематид, метокси полиэтилен гликол-эпоэтин бета (CERA);
2. Өсіру гормонЫ (hGH), өсудің инсулин тәрізді факторлары (мысалы, IGF-1), өсудің механикалық факторлары (MGFs);
3. Хорионикалық гонадотропин (ХГЧ) и лютеиндеуші гормон (ЛГ) ерлер үшін тыйым саоынған;
4. Инсулиндер;
5. Кортикотропиндер;
және осындай химиялық құрылымы немесе осындай биологиялық әсері бар басқа субстанциялар.
S2 класына түсініктемелер:
Егер спортшы топтама физиологиялық немесе патологиялық жағдаймен сипатталғандығын дәлелдей алмаса, онда Сынамада жоғарыда тізілген тыйым салынған субстанциялардың бірі бар деп есептелінеді, егер тыйым салынған субстанциялардың топтамасы немесе олардың метаболиттерінің немесе маркерлерінің және/немесе олардың тиісінше байланысы спортшының сынамасында әдетте адамдардан табылатын және ағзаның тиісті эндогендік қорытуына сәйкес келетін қалыпты өлшемнің шегінен асып кетсе.
Егер лаборатория сенімді аналитикалық әдісті негізге алып, тыйым салынған субстанцияның шығу тегі экзогендік екендігін дәлелдей алса, сынамада Тыйым салынған субстанциялар бар деп есептелінеді және лаборатория Анализдің қолайсыз нәтижесі туралы хабарлайды
S3. БЕТА-2 АГОНИСТЕР
Олардың D- және L- изомерлерін қоса алғандағы барлық бета-2 агонистеріне тыйым салынған.
Осылайша ингаляция жолымен пайдаланылатын формотерол, сальбутамол, сальметерол және тербуталин Халықаралық стандартқа сәйкес ресімделген Терапевтикалық рұқсаттың болуын талап етеді.
Егер спортшы бақыланатын фармакокинетикалық зерттеудің көмегімен осы нәтиже ингаляциялық сальбутамолдың терапевтикалық мөлшерін пайдалану салдарынан болғандығын дәлелдей алған жағдайды қоспағанда, Терапевтикалық рұқсаттың болу/болмауына қарамастан топтамада 1000 нг/мл –ден асатын сальбутамолдың болуы анализдің қолайсыз нәтижесі болып есептелінеді.
S4. ГОРМОНАЛЬДЫҚ антагонистер мен модуляторлар
Мына класстарға тыйым салынған:
1. Ароматазаның ингибиторы , мына субстанцияларды қоса алғанда: анастрозол, летрозол, аминоглютетимид, экземестан, форместан, тестолактон, андроста-1,4,6-триен-3,17-дион (андростатриенедион), 4-андростене-3,6,17 трион (6-оксо)
2. Эстроген рецепторларының селективті модуляторлары, (SERMs), мына субстанцияларды қоса алғанда: ралоксифен, тамоксифен, торемифен, бірақ олармен шектелмеу керек.
3. Басқа антиэстрогендік субстанциялар, мына субстанцияларды қоса алғанда:кломифен, циклофенил, фулвестрант, бірақ олармен шектелмеу керек.
4. Миостатиннің функциясын өзгертетін агенттер, миостатиннің ингибиторларын қоса алғанда, бірақ олармен шектелмеу керек.
S5. ДИУРЕТИКТЕР ЖӘНЕ БАСҚА ЖАСЫРАТЫН АГЕНТТЕР
Жасыратын агенттерге тыйым салынған. Оларға мыналар жатады:
Диуретиктер, пробенецид, плазма көлемін ұлғайтқыштар (мысалы, глицерол, внутривенно вводимые альбумин, декстран, гидроксиэтилированный крахмал и маннитол) және осындай биологиялық тиімділігі бар басқа агенттер.
Диуретиктерге мыналар жатады:
амилорид
ацетазоламид
буметанид
индапамид
канренон
метолазон
спиронолактон
тиазиды (мысалы, бендрофлуметиазид, хлоротиазид, гидрохлоротиазид) триамтерен
фуросемид
хлорталидон
этакриновая кислота,
және дросперинона, памаброма және жергілікті қолданылатын дорзоламина мен бринзоламид, оларға тыйым салынбаған, осыларды қоспағандағы басқа да осындай биологиялық әсері немесе химиялық құрылымы бар бар басқа заттар.
S5 класына түсініктемелер:
Егер спортшының несібінде диуретиктен басқа топтаманың шегі бар немесе шегіне жуық Тыйым салынған субстанциялар анықталатын болса, терапевтикалық рұқсат жарамсыз деп саналады.
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ӘДІСТЕР
M1. ОТТЕГІН ТАСЫМАЛДАУДЫ КҮШЕЙТУ
Мына әдістерге тыйым салынған:
-
Қан допингі, шығу тегі аутологиялық, гомологиялық немесе гетерологиялық болып саналатын немесе қанның қызыл клеткаларынан тұратын препараттар
-
Гемоглобин негізінде (гемоглобин негізіндегі қанды алмастырушыны немесе гемоглобиннің микрокапсулданған препараты) перфтораттарды, эфапроксиралды (RSR13) немесе модификацияланған препараттарды қолдану салдарынан оттегін ауыстыру немесе жеткізу, тұтынуды жасанды арттыру, қосымша оттегін қолдануды қоспағанда.
М2. ХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ МАНИПУЛЯЦИЯЛАР
1. Допинг бақылау кезінде алынған сынамаларды бұрмалауға тыйым салынады. Мұндай манипуляциялар несепті катетерлеу. Ауыстыруды немесе оның қасиеттерін өзгертуден тұрады.
-
Күретамырға енгізілетін инфузияларға тыйым салынған, стационарда қажетті медициналық көмек көрсеткен немесе клиникалық зерттеу жүргізген жағдайларды қоспағанда.
МЗ. ГЕНДІК ДОПИНГ
Спорттық нәтижелерді жақсартуға әсер ететіндіктен, мына әдістерге тыйым салынған:
1. Клеткаларды немесе генетикалық маңызды элементтерді алмастыру (ДНК, РНК)
2. Гендердің экспрессиясын өзгертетін фармакологиялық немесе биологиялық агенттерді қолдану .
Пероксисомдық пролиферленген активті дельта-рецептордың агонистеріне тыйым салынған (PPARdelta), мысалы, GW 1516 типі, және аксис-агонистер PPARdelta-AMP-активированной протеиновой киназы (AMPK), например, типа АICAR.
ЖАРЫС КЕЗІНДЕ ПАЙДЛАНУҒА ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН
СУБСТАНИЯЛАР МЕН ӘДІСТЕР
S1-S5 и М1-М3 тармақтарында келтірілген субстанциялар класына қоса, жарыс кезінде мына кластарға тыйым салынған:
ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН СУБСТАНЦИЯЛАР
S6. СТИМУЛЯТОРЛАР
Екі оптикалық изомерлерді қосқандағы барлық стимуляторларға тыйым салынған. Жергілікті қолданылатын имидазол және 2010 жылға арналған бағдарламаға енгізілген стимуляторлар ғана есептелмейді.
Стимуляторларға мыналар жатады:
а) ерекше субстанцияларға жатпайтын стимуляторлар :
адрафинил
амифеназол
амфепрамон
амфетамин
амфетаминил
бензфетамин
бензилпиперазин
бенфлуорекс
бромантан
диметиламфетамин
клобензорекс
кокаин
кропропамид
кротетамид
мезокарб
метамфетамин (D-)
метилгексанеамин (диметилпентиламин)
метилендиоксиамфетамин
метилендиоксиметамфетамин
р-метиламфетамин
мефенорекс
мефентермин
модафинил
норфенфлюрамин
пролинтан
прениламин
фампрофазон
фендиметразин
4-фенилперацетам (карфедон, фенотропил)
фенетиллин
фенкамин
фенметразин
фенпропорекс
фентермин
фенфлюрамин
фурфенорекс
этиламфетамин
Осы тізімде келтірілмеген стимуляторлар пайдалану ерекшелігі бар стимуляторлар болып саналады.
Аудармашының ескертуі: қандай стимуляторларда өзіне тән пайдалану ерекшелігі бар екендігін түсіндіру үшін , 2008 жылғы Тыйм салынған тізімде тізімнің ағымдағы болжамына енгізілмеген түсініктеме болды: «Тыйым салынған тізімде оны пайдалану олардың жалпыға бірдей қолжетімділігі салдарынан немесе оның спорттық нәтижелерге әсер етуі қабілеттігіне күдік туғызатындығы себебінен пайдаланылған ретінде қарастырылатын ерекше (арнайы) субстанциялар болуы мүмкін»
б) ерекше субстанцияларға жататын стимуляторлар :
адреналин**
гептаминол
изометептен
катин***
левметамфетамин
меклофеноксат
метилфенидат
метилэфедрин****
никетамид
норфенефрин
оксилофрин
октопамин
парагидроксиамфетамин
пемолин
пентетразол
пропилгекседрин
псевдоэфедрин*****
селеджилин
сибутрамин
стрихнин
туаминогептан
фенбутразат
фенкамфамин
фенпрометамин
этамиван
этилефрин
эфедрин****
және осындай химиялық құрылымы немесе биологиялық тиімділігі бар басқа субстанциялар.
* 2010 жылға арналған мониторинг бағдарламасына тыйым салынбаған мына субстанциялар енгізілген: бупропион, кофеин, фенилэфрин, фенилпропаноламин, пипрадол, синефрин).
**жергілікті қолдануға арналған препараттарда немесе жергілікті анестезияда қолданылатын андреналин, (мысалы, назальды немесе офтальмологиялық), тыйым салынбаған субстанция болып саналады.
***Егер Катиннің несептегі құрамы 1 миллилитрге 5 микрограммнан асатын болса, тыйым салынады
**** Эфедрин мен метилэфедриннің несептегі құрамы 1 миллилитрге 10 микрограммнан асатын болса, тыйым салынады
***** Псевдоэфедрин несептегі құрамы 1 миллилитрге 150 микрограммнан асатын болса, тыйым салынады
S7. ЕСІРТКІЛЕР
Мына есірткілерге тыйым салынған:
бупренорфин
гидроморфин
декстроморамид
диаморфин (героин)
метадон
морфин
оксикодон
оксиморфон
пентазоцин
петидин.
фентанил және оның туындылары.
S8. КАННАБИНОИДТЕР
Табиғи немесе синтетикалық дельта-9-тетрагидроканнабинол (THC) және ТНС-тәрізді каннабиноидтерге , мысалы, марихуана, гашиш, HU-210 тыйым салынған
S9. ГЛЮКОКОРТИКОСТЕРОИДТЕР
Глюкокортикостероидтерді ауызбен, тікелей, күретамырға немесе бұлшық етке енгізуге тыйым салынған.
СПОРТТЫҢ ЖЕКЕ ТҮРЛЕРІНДЕ ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН субстанциялар
Р1. АЛКОГОЛЬ
Алкогольге (этанол) төменде көрсетілген жарыстарда тыйым салынған. Ол шығаратын ауаға немесе қанға анализ жасау жолымен анықталады. Бір литрге 0,10 грамға тең шекті қоспадан асыру (қандағы құрамы) ережені бұзған және допингті қолданған болып саналады.
Аэронавтика (FAI)
Жебеден ату (FITA)
Автоспорт (FIA)
Боулинг - тоғыз және он пиндік (FIQ)
Каратэ (WKF)
Атудан тұратын қазіргі бессайыс (UIPM)
Мотоспорт (FIM)
Сумоторлы спорт (UIM)
Р2. БЕТА-БЛОКАТОРЛАР
Өзгелер көрсетілмеген жағдайда, бета-блокаторларды пайдалануға төмендегі спорт түрлерінде тыйым салынған:
Аэронавтика (FAI)
Автоспорт (FIA)
Бильярдный спорт (WCBS)
Бобслей (FIBT)
Борьба (FILA)
Боулинг(CMSВ)
Боулинг - тоғыз және он пиндік (FIQ)
Бридж (FMB)
Сумоторлы спорт (UIM)
Гимнастика (FIG)
Гольф (IGF)
Керлинг (WCF)
Шаңғы спорты/сноуборд (FIS) (шаңғымен трамплинненсекіру, фристайл, сноуборд)
Мотоспорт (FIM)
Желкенді спорт (ISAF) (матчтық жарыстарда ғана)
Атудан тұратын қазіргі бессайыс (UIPM)
Жебеден ату (FITA) (ұдайы тыйым салынған)
Ату (ISSF, IPC) (ұдайы тыйым салынған)
Бета-блокаторларға мыналар жатады (тізім түпкілікті емес):
алпренолол
атенолол
ацебутолол
бетаксолол
бисопролол
бунолол
карведиол
картеолол
лабеталол
левобунолол
метипранолол
метопролол
надолол
окспренолол
пиндолол
пропранолол
соталол
тимолол
целипролол
эсмолол